ضایعات کشاورزی؛ مساله ی جهانی
هدررفت و ضایعات محصولات کشاورزی، یکی از بزرگ‌ترین معضلات در بخش کشاورزی است. فرقی نمی‌کند که در چه کشور یا منطقه‌ای زندگی می‌کنید. طبق آمار رسمی سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد (فائو) در جهان به طور میانگین از زمان داشت محصول توسط کشاورز تا مصرف محصول توسط مصرف کننده نهایی، چیزی در حدود 50 درصد محصولات کشاورزی بدون استفاده از بین می‌رود! بجز جلوگیری از زیان اقتصادی وحشتناک، این حجم از محصولات کشاورزی در صورتی که از بین نرود، می تواند تمام جمعیت گرسنه و گرفتار سوء تغذیه در جهان را نجات دهد.
مسئله ی ضایعات در تمام کشور‌های پیشرفته، در حال توسعه و عقب‌مانده دنیا با همین شدت وجود دارد و تنها مکان و زمان این هدررفت متفاوت است. کشور‌های پیشرفته به واسطه فناوری‌های برتر و سیستم برداشت و نگهداری مکانیزه و استاندارد، معمولاً توانسته‌اند به صورت موثری درصد ضایعات محصول در بخش فرآوری را کاهش دهند ولی در بخش توزیع و مصرف کننده نهایی به آمار ضایعات شان بالاست. در کشور‌های کمتر توسعه یافته، عموماً در فراوری، درصد هدررفت محصولات کشاورزی بالا است اما به دلایل افتصادی وفرهنگی، در مصرف‌کننده نهایی این مناطق، مقدار ضایعات پایین‌تر است. این در حالی است که میزان ضایعات شبکه ی توزیع در هر دو گروه به هم نزدیک است. از طرفی اشاعه ی فرهنگ سوپرمارکتی و تسلط فروشگاه های زنجیره ای بر فرهنگ مصرف خانوارهای شهری، بر افزایش ضایعات توزیع محصولات کشاورزی، تاثیر منفی فراوانی می گذارد. در مجموع، میزان هدررفت و ضایعات محصولات کشاورزی در دنیا تقریبا یکسان و بیش از 40 درصد تولید را شامل می‌شود!
ضایعات کشاورزی در کشور ما
در ایران نیز بسته به نوع محصول، ضایعات از برداشت تا بازار، چیزی بین 30 تا 45 درصد عنوان می‌شود. هرچند اقدام موثری برای کاهش آن صورت نگرفته است. عدم داشت استاندارد، نبود سیستم برداشت مکانیزه، ضعف در ساز و کارهای پس از برداشت، مشکلات عمده در بخش بسته‌بندی، حمل و نقل، بازاریابی، صنایع تبدیلی و توزیع سبب شده است سالیانه میلیون‌ها تن از محصولات باغی و زراعی در کشور از بین برود. بنابراین اجرای طرح‌هایی برای کاهش این هدررفت، سبب صرفه‌جویی چند میلیارد دلاری، تامین امنیت غذایی و بهبود بهره وری در بخش کشاورزی و صنایع مرتبط با آن خواهد شد. از طرف دیگر، هزینه ی هنگفت زیست محیطی بخاطر استفاده از منابع بسیار با ارزش آب وخاک کشاورزی، هزینه ی دیگری است که در صورت عدم جلوگیری از ضایعات کشاورزی، به صورت مضاعف بر کشور و مردم ما تحمیل می گردد.
راهکار باغ بازار و نتایج به دست آمده
استارتاپ باغ بازار به عنوان یک شرکت خلاق ایرانی در بخش کشاورزی با طراحی و پیاده سازی سامانه ی آنلاین رویداد های کشاورزی، با هدف حمایت اجتماعی از کشاورزی مسئولانه ی ایرانی، از طریق فروش مستقیم محصولات کشاورزی توسط خود کشاورز به مصرف کننده نهایی به صورت آنلاین و ارسال به آدرس مشتریان توانسته است میزان ضایعات توزیع میوه ها و سبزیجات را به صفر برساند.
کشاورز چند روز قبل از برداشت محصول، زمان برداشت را از طریق سامانه ی باغ بازار، به مردم اطلاع رسانی می کند. مردم در صورت تمایل، شروع می کنند به سفارش محصول و چه بسا همه ی محصول باغ را وقتی هنوز روی شاخه یا بوته است، خریداری می کنند. آنوقت کشاورز شروع به برداشت و بسته بندی محصولات و آماده کردن سفارشات می کند. یک تا نهایتاً دو روز بعد از برداشت، سفارشات مردم به دستشان می رسد. چون محصول توی بازار دست به دست نچرخیده، به صورت کاملاً تازه به دست مصرف کننده نهایی می رسد و تقریباً هیچ ضایعاتی در توزیع وجود نخواهد داشت. باغ بازار آلبالو، یک مثال خوب از این دست بود که با وجود کوچکی اندازه ی میوه، حتی یک دانه آالبالو هم ضایع نشد.
بجز حذف ضایعات توزیع، بخاطر کوتاه شدن فاصله ی زمانی برداشت تا مصرف، برای نگهداری محصول نیز، نیازی به استفاده از روش های مختلف نگهداری نیست که در نتیجه سلامتی و تازگی محصولات تحت الشعاع قرار نمی گیرد.
