استان کرمان به لحاظ سطح زیر کشت محصولات باغی در کشور رتبه اول را دارد و سالیانه حدود 2.5 میلیون تن محصولات باغی و زراعی تولید می کند. این در حالیست که تنها 5 درصد از وسعت استان کرمان را اراضی کشاورزی تشکیل میدهد و باقی آن عرصه های طبیعی دیگر نظیر مرتع، جنگل و بیابان است. در سال ۱۳۸۸،میزان تولیدات محصولات باغی استان معادل ۱۲۱۸۲۰۶ تن گزارش شده است.
ضرورت برنامه ریزی و اجرای باغ بازار مشارکتی توت سیاه
همراهان گرامی باغ بازار به خاطر دارند که هر سال در فروردین ماه، محصول توت سیاه در شرق شهرستان کرمان به دست می آید و نوبرانه ی محصول توت سیاه ایران است.
توت سیاه با شاتوت و سایر توت ها تفاوت دارد و به دلیل همین تفاوت، خواص و مشتری خودش را در بازار ایران و جهان دارد.
با این حال به دلیل عدم سرمایه گذاری کافی در زنجیره ارزش این محصول بسیار ارزشمند و با وجود این که کشاورزان و باغداران منطقه واقعاً به درآمدش نیاز دارند، تجارت آن همچنان به شکل سنتی انجام می شود.
باغ بازار با همراهی و همکاری اعضای محترمش، در اوایل بهار 1399 اولین رویداد مشارکتی را بر روی این محصول در مقیاس آزمایشی انجام داد و امسال قصد دارد در مقیاس بزرگتر و به صورت اساسی به اصلاح و بهبود زنجیره ارزش توت سیاه در استان کرمان ورود نماید. مسلماً نتایج به دست آمده، راهنمایی برای اصلاح زنجیره محصول در باغات و روستاهای سراسر ایران خواهد بود.
هنوز از میوه ها “توت” ی رسیده!
احتمالاً شما هم این ضرب المثل معروف و شیرین فارسی را شنیده اید که می گوید:
“هنوز از میوه ها توتی رسیده”
زیرا توت تقریباً اولین میوه ی باغ است که به دست می آید و به خاطر همین مساله هم نزد ایرانیان شهرت پیدا کرده است. شاهد حاضرش هم این که، باغ بازار های امسال مانند سال قبل با “توت” شروع می شوند.
“کشیتوییه“ و شهداد کجاست؟
روستای کشیتوییه، قریه ای خوش آب و هوا از توابع بخش چهار فرسخ شهداد در شرق استان کرمان است. جایی در حاشیه غربی کویر لوت.
دهخدا می گوید:”کشیتوییه، دهی است از دهستان چهار فرسخ، بخش شهداد شهرستان کرمان، واقع در ۱۷ هزارگزی جنوب باختری شهداد سر راه مالروی شهداد به کرمان . آب آن از قنات وراه آن فرعی است.”
بالاترین دمای ثبت شده ی خشکی بر روی کره ی زمین، در کویر لوت ثبت شده و به همین دلیل است که محصولات باغی “کشیتو” خیلی زودتر به بازار می آید. آب و هوای معتدل روستای کشیتوییه، به دلیل مجاورت با کوهستان های برف گیر سیرچ است.
از شهر کرمان تا روستای کشیتوییه یک ساعت رانندگی به سمت شرق داریم.
از کشیتو نیم ساعت رانندگی به سمت شرق داریم تا به شهداد برسیم. شهداد یک منطقه وسیع و بسیار مهم در کشاورزی شهرستان کرمان، چسبیده به کویر لوت است. اقلیم شهدادکاملا گرمسیری است و میوه هایی نظیر خرما و محصولات زراعی نظیر سیر در آن بسیار معروف است.
متاسفانه برداشت بی رویه از آبهای زیر زمینی و کم بارشی سالهای متمادی،باعث شده آب برخی از چاه ها ی منطقه شور شود. توجه نکردن به شیوه ی نیکانانی تامین آب شیرین به وسیله ی سازه سازه های مسئولانه ی آبی ایرانی مشهور به قنات یا کاریز، این وضعیت را بغرنج تر نموده است.
پارسال دوست
همراهان گرامی باغ بازار، آقای رستم زارعی را به خوبی می شناسند. وی ازکشاورزان قدیمی و خوشنام روستای کشیتوییه است که از بهار سال ۱۳۹۸ به شبکه ی باغ داران مسئولیت پذیر عضو باغ بازار پیوسته است. وی با همکاری سایر اعضای خانواده، از باغ بهشتی شان نگهداری می کنند. این باغ و مقداری زمین کشاورزی مربوط به آن، تنها محل ارتزاق خانواده است.
مشخصات باغ رستم
مساحت تقریبی باغ آقای زارعی ۱۰۳ قصب درحدود ۲۶۰۰ متر مربع است و با زمین های زراعی اش به حدود نیم هکتار می رسد. آب باغ از چشمه تامین می شود. خاک و آب روستای کشیتوییه بخاطر بکر بودن و دوری از کانون های جمعیتی، پاک و سالم است.
در باغ آقای رستم زارعی می توان درختان توت، آلوچه، سیب، گردو، هلو، زردآلو، نخل ، مرکبات و حتی موز را در کنار هم دید.
درختان توت باغ، سمپاشی نمی شوند و نیز بخاطر کمبود آب در منطقه، تنها از کود حیوانی استفاده شده و هیچ نوع کود شیمیایی به درخت های باغ داده نشده است زیرا کودهای شیمیایی باعث تشنگی بیشتر درخت می شوند.
درباره ی توت سیاه
توت سیاه که در مناطق گرمسیری تر و نیز معتدل ایران کاشت می شود، میوه ای ایست که به لحاظ ظاهری از شاتوت کوچک تر و شیرین تر است. توت سیاه هم خانواده با توت سفید و اصل آن از ایران است. توت سیاه به لحاظ ظاهری با شاتوت شباهت زیادی دارد و تفاوتش با شاتوت در طعم و مزه است. شاتوت ترش مزه ترو درشت تر است در حالی که توت سیاه شیرین تر و نرم تر و قدری کوچک تر از شاتوت است.
محققان انجمن تغذیه آمریکا، توت سیاه را در مقایسه با ۴۰ نوع میوه ی تازه دیگر، به عنوان اولین میوه از نظر فعالیت آنتی اکسیدانی قرار داده اند که به عنوان یک ضد سرطان قوی و موثر شناخته می شود. علاوه بر این، توت سیاه در شادابی و زیبایی پوست موثر بوده و بخاطر داشتن آهن فراوان، برای درمان کم خونی مفید است.
توت سیاه را غیر از تازه خوری می توان برای درست کردن اسموتی، مربا، شربت و … مورد استفاده قرار داد.
نبرد رستم و کرونا
طبق استاندارد های باغ بازار، مسئولیت پذیری می تواند در انجام تلاش هایی برای حفظ سلامتی مصرف کنندگان، کشاورزان، محافظت از محیط زیست و منابع طبیعی، حفاظت از ذخایر ژنتیکی بومی ایران اعم از گیاهی، جانوری و حتی انسانی و نیز بهره و ری بیشتر تعریف و تبیین گردد.
آقای رستم زارعی در بیشتر موارد فوق مسئولانه عمل کرده اند و می توانند الگوی خوبی برای کشاورزان و باغ داران ایرانی، بالاخص کشاورزان منطقه شهداد باشند.
توت های باغ بدون سموم و کودهای شیمایی عمل آمده اند و عملیات چیدن و بسته بندی کردن، با توجه به شرایط خاص همه گیری ویروس کرونا، بادقت و وسواس فراوان و با رعایت همه ی نکات بهداشتی و با همکاری کامل خانواده ی محترم زارعی صورت پذیرفته است.
باغ بازار “مشارکتی“ چیست؟
کشاورزی مشارکتی یک راهکار اجتماعی-اقتصادی برای حمایت از کشاورزان مسئولیت پذیر است. باغ بازار به‌عنوان مبدع کشاورزی مشارکتی در ایران، باغ بازارهای مشارکتی را برای حمایت از کشاورزی مسئولانه ایرانی و نیز امکان مشارکت مردم با کشاورزان و باغ داران طراحی کرده است.
باغ بازار “مشارکتی“ چگونه به کشاورزی مسئولانه کمک می‌کند؟
هدف از برگزاری باغ بازارها، حمایت هم‌زمان از مصرف‌کننده‌ها و کشاورزان مسئولیت‌پذیر ایرانی است. در بسیاری موارد، باغ داران و کشاورزان برای این‌که بتوانند محصول باکیفیتی را به شکل مناسبی به دست خانواده‌ها برسانند باید بتوانند در هنگام کاشت، داشت، برداشت یا پس از برداشت محصول، اقداماتی را انجام بدهند.
مثلاً از مشاوره‌ی متخصصان برای مبارزه زیستی با آفات و یا روش‌های ترکیبی کم‌خطرتر استفاده کنند تا مجبور نباشند از سموم شیمیایی خطرناک استفاده نمایند یا جعبه و لوازم بسته‌بندی تهیه کنند و محصولاتشان را به شکل مناسبی سورت و بسته‌بندی نمایند یا محصولشان را فرآوری کرده و یا حتی برایش اقدام به بازاریابی نمایند. اما تمام این کارها ممکن است نیازمند منابعی باشد که تأمینش مخصوصاً در روزهای منتهی به آغاز فصل برداشت برای کشاورزان ممکن نیست. به خاطر همین، اغلب، کشاورزها و باغ دارها مجبورند محصول را به‌صورت فله یا عمده و با کمترین ملاحظات مربوط به‌سلامتی یا بهره‌وری بفروشند.
از همین رو علاقه‌مندان می‌توانند در باغ بازارهای مشارکتی شرکت کرده و در مهلت تعیین‌شده، بخشی از محصول کشاورزان را باهدف مشارکت، پیش‌خرید نمایند. محصول پیش‌خرید شده توسط مشارکت‌کنندگان، به‌صورت پیش‌فرض، توسط باغ بازار به فروش رسیده و منفعت (یا زیان) نهایی حاصل‌شده بین باغ دار، مشارکت‌کننده و باغ بازار به نسبت مساوی تقسیم می‌گردد.
باغ بازار مشارکتی توت سیاه شهداد
این باغ بازار با هدف مشارکت در ایجاد ارزش در زنجیره ارزش توت سیاه کرمان در مراحل برداشت، بسته بندی، حمل و نقل و بازار یابی و فروش برگزار می گردد.
مهلت ثبت مشارکت در این باغ بازار از روز یک شنبه 10 اسفند ماه ۱۳۹۹ تا سه شنبه 12 اسفند ماه 1399 است و محدودیت جغرافیایی ندارد.
تاریخ پایان این مشارکت چهارشنبه 15 اردیبهشت ماه 1400 است.
حداقل میزان مشارکت در این باغ بازار برای هر فرد مشارکت کننده برابر 40 کیلوگرم است.
حداکثر میزان محصول قابل مشارکت در این باغ بازار مجموعا ً100 تن است.
این باغ بازار با همکاری آقای رستم زارعی و جمعی از باغ داران مناطق شهداد، چهارفرسخ و کشیتوییه در شرق شهرستان کرمان برگزار می گردد.
ایجاد ارزش در این باغ بازار از طریق مشارکت در برداشت، سورتینگ، بسته بندی، فراوری، حمل و نقل و بازاریابی محصول صورت می گیرد.
پیش بینی می شود در اثر این باغ بازار به ازای هرکیلوگرم 10 تا 15 هزار تومان ارزش بیشتر بر روی محصول ایجاد گردد.