حدود 80 کیلومتر که از مرکز استان کرمان به سمت شرق حرکت کنیم به شهداد می رسیم. بزرگترین بخش شهرستان کرمان.
شهداد به جرات شگفت انگیز ترین و زیبا ترین منطقه جهان است. از کوه های برفی سیرچ تا بیابان گندم بریان که می گویند داغ ترین نقطه ی زمین در کویر لوت است با بیشینه ی دمای 100 درجه سانتی گراد، هر دو را در مجاورت خود دارد. دریاچه ی طبیعی جوان شهداد که سال 1398 سر از زمین به در آورد، چه چیزی بجز معجزه ی الهی می تواند باشد؟
شهداد و روستاهای اطرافش که عمدتا به دهستان تکاب معروف است، با نخلستان ها، علف زار ها، قنات های بسیار قدیمی، خانه های بومگردی و مردمان بی ریا و مهربانش، به تازگی قطب مهمی در پرورش یک محصول کشاورزی خاص و باکیفیت ایرانی شده است؛ سیر.
سیر اگر چه همیشه در شهداد کاشت می شده اما سطح زیر کشتش بسیار کم بود و هر خانواده که می خواست برای خودش می کاشت. از سال 1388 تا 1393 کاشت سیر در شهداد مقیاس گرفت. در سالهای 1393 و 1394 سطح زیر کشت آن 240 هکتار بود. در سال 95، به 280 هکتار رسید، در سال 96 با افزایش 120 درصدی مواجه شد و به 617 هکتار رسید. سطح زیر کشت این محصول در منطقه شهداد سال 98 حدود 700 هکتار رسید. این مساحت اکنون حدود 600 هکتار است.
چرا سیر شهداد خاص است؟
شهداد بخاطر اقلیم کویری و خاک حاصلخیز و آب شیرین و آفتاب تابانش، به طور کلی برای پرورش برخی گیاهان و بخصوص گیاهان دارویی بسیار مناسب است زیرا باعث افزایش میزان مواد موثره در محصول می شود. در مورد سیر هم، این مساله صادق است. سیر شهدا به غایت معطر و تند است و از آن سیر های بی خاصیت نیست. به همین دلیل، هم در سبد خانوار و هم در صنایع دارویی مصرف دارد.
چالش های کشاورزان سیر در شهداد
آب
آب، مهمترین چالش اقلیمی و طبیعی کشاورزی در سراسر سرزمین ایران است. قنات ها در گذشته ی نه چندان دور، مهمترین منبع تامین آب در شهداد و روستاهای اطراف بوده اند. حتی هنوز هم قنات های بسیاری در منطقه شهداد وجود دارد که بخاطر عدم رسیدگی و لایروبی به موقع، دبی آب شان پایین آمده است. از طرف دیگر کاهش بارندگی ها، باعث کاهش سطح آب های زیر زمینی شده است.
صنایع مکمل و تبدیلی
بخاطر این که کاشت و تولید محصول سیر در مقیاس گسترده، قدمت چندانی در شهداد ندارد، نبود صنایع تکمیلی و تبدیلی در منطقه از بزرگترین چالش های کشاورزان سیر کار محسوب می شود. چرا که سردخانه یا کارخانه فراوری سیر در نزدیکی شان قرار ندارد و باید سیر تازه را به قیمت های نسبتا پایین بفروشند.
درباره برگزار کننده
آقای ابوالفضل شهسواری به مدت سه سال است در منطقه شهداد با کشاورزان و جهاد کشاورزی همکاری دارند و برنامه های تغذیه ای به کشاورزان می دهند. ایشان دانش آموخته رشته کشاورزی از دانشگاه شهید باهنر کرمان در مقطع کارشناسی است.
مشخصات مزرعه ها
مزرعه ها در روستاهای همت آباد، شور آباد، استحکام و حسین آباد از دهستان تکاب شهداد واقع شده اند و مجموعا به مساحت 15 هکتار هستند. عملکرد سیر شهداد به طور متوسط حدود 40 تن در هکتار است.
چرا محمد همت آبادی، مهدی همت آبادی، حمزه همت آبادی و زهرا دولت آبادی کشاورزان مسئولیت‌پذیر است؟
کاشت، داشت و برداشت طبق توصیه کارشناسان و جایگزینی سیر با محصولات و کاشت هایی که آب بیشتری مصرف می کردند، از ویژگی هایی است که این کشاورزان را در دسته ی کشاورزان مسئولیت پذیر قرار داده است.
باغ بازار “مشارکتی“ چیست؟
کشاورزی مشارکتی یک راهکار اجتماعی-اقتصادی برای حمایت از کشاورزان مسئولیت پذیر است. باغ بازار به‌عنوان مبدع کشاورزی مشارکتی در ایران، باغ بازارهای مشارکتی را برای حمایت از کشاورزی مسئولانه ایرانی و نیز امکان مشارکت مردم با کشاورزان و باغ داران طراحی کرده است.
باغ بازار “مشارکتی“ چگونه به کشاورزی مسئولانه کمک می‌کند؟
هدف از برگزاری باغ بازارها، حمایت هم‌زمان از مصرف‌کننده‌ها و کشاورزان مسئولیت‌پذیر ایرانی است. در بسیاری موارد، باغ داران و کشاورزان برای این‌که بتوانند محصول باکیفیتی را به شکل مناسبی به دست مصرف کنندگان داخلی یا خارجی برسانند باید بتوانند در هنگام کاشت، داشت، برداشت یا پس از برداشت محصول، اقداماتی را انجام دهند.
مثلاً از مشاوره‌ی متخصصان برای مبارزه زیستی با آفات و یا روش‌های ترکیبی کم‌خطرتر استفاده کنند تا مجبور نباشند از سموم شیمیایی خطرناک استفاده نمایند یا جعبه و لوازم بسته‌بندی تهیه کنند و محصولاتشان را به شکل مناسبی سورت و بسته‌بندی نمایند یا محصولشان را فرآوری کرده و یا حتی برایش اقدام به بازاریابی نمایند. اما تمام این کارها ممکن است نیازمند منابعی باشد که تأمینش مخصوصاً در روزهای منتهی به آغاز فصل برداشت برای کشاورزان ممکن نیست. به خاطر همین، اغلب، کشاورزها و باغ دارها مجبورند محصول را به‌صورت فله یا عمده و با کمترین ملاحظات مربوط به‌سلامتی یا بهره‌وری بفروشند.
از همین رو علاقه‌مندان می‌توانند در باغ بازارهای مشارکتی شرکت کرده و در مهلت تعیین‌شده، بخشی از محصول کشاورزان را باهدف مشارکت، پیش‌خرید نمایند. محصول پیش‌خرید شده توسط مشارکت‌کنندگان، به‌صورت پیش‌فرض، توسط باغ بازار به فروش رسیده و منفعت (یا زیان) نهایی حاصل‌شده بین کشاورز، مشارکت‌کننده و باغ بازار به نسبت مساوی تقسیم می‌گردد.
باغ بازار مشارکتی سیر شهداد
مهلت ثبت مشارکت در این باغ بازار از روز یک شنبه 15 فروردین ماه 1400 تا سه شنبه 17 فروردین ماه 1400 است و محدودیت جغرافیایی ندارد.
تاریخ پایان این مشارکت جمعه 10 اردیبهشت ماه 1400 است.
حداقل میزان مشارکت در این باغ بازار برای هر فرد مشارکت کننده برابر 300 کیلوگرم است.
سطح زیر کشت مزارع مشارکت کننده در این باغ بازار حدود 15 هکتار است.
عملکرد محصول برای هر هکتار از مزارع فوق،حدود 40 تن پیش بینی شده است.
این باغ بازار با همکاری آقای ابوالفضل شهسواری و 4 تن از کشاورزان سیر کار منطقه تکاب شهداد برگزار می گردد.
خلق ارزش در این باغ بازار از طریق مشارکت در برداشت، سورتینگ، بسته بندی استاندارد، حمل و نقل و بازاریابی محصول صورت می گیرد.